บทนำ
ก้าวสู้เรือนทาส
ในเรือนไทยที่กว้างใหญ่ของท่านเจ้าคุณ ไชยสมาน มีข้าทาสบริวารมากมาย รวมถึงคุณหญิงสร้อยฟ้าผู้เป็นภรรยา มีลูกชายที่สาวๆในพระนครต่างหลงใหล เพราะหน้าตาช่างหล่อเหลาคมคาย อีกทั้งยังเก่งและมีความสามารถแต่กลับไม่สนใจผู้หญิงคนไหนเลยในพระนคร คือคุณ นัคเรศ และ ลูกสาว คือคุณ พิยดา ว่ากันว่าเธอเป็นหญิงที่สง่างามที่สุดในพระนครจนกระทั่งนายหน้าค้าขายทาส นำทาสชุดใหม่มาให้ท่านเจ้าคุณไชยสมาน
ข้าทาสบริวารหลายคนเดินถูกล่ามโซ่เดินตามกันมาจากอีกฟากของพระนครโดยมีเจ้าเจิดผู้เป็นนายหน้าค้าทาสนำมายังเรือนของท่านจ้าคุณไชยสมาน
“กระผมพาข้าทาสชุดใหม่มาส่งให้ขอรับ”
“ก็ดี ตอนนี้ข้าทาสบนเรือนข้ามันก็ล่อแล่เต็มที พามันไปที่เรือนทาสแล้วแบ่งหน้าที่กันซะ” ท่านเจ้าคุณพูดจบเจิดปลดโซ่ให้พวกทาสพากันเดิมตามกันไปในเรือนทาส
“เดี๋ยวเจิด นางทาสคนนั้นมันเป็นใครมาจากไหน” ท่านเจ้าคุณชี้ไปยังทาสสาวที่มีผิวขาวผุดผ่อง หน้าตาสวยสะอาดผิดกับทาสคนอื่นๆ ถ้าไม่ใช่ทาสก็คงคิดว่าเป็นลูกขุนน้ำขุนนางชั้นสูงที่ไหน กายและใบหน้าถึงได้สะอาดเกลี้ยงเกลาไร้รอยตำหนิเช่นนี้
“อ๋อ นางแก้วนะขอรับ แม่มันเอามันมาขายเมื่อวานนี้เองขอรับ” ท่านเจ้าคุณพินิจดูอยู่ครู่หนึ่ง เห็นว่าทาสคนนี้ไม่ควรให้ไปทำงานหนักตรากตรำให้เสียของ เพราะดูเหมือนหญิงสาวจะงามยิ่งกว่า คุณพิยดา เสียอีก
“เอ็งไม่ต้องไปอยู่หลังเรือนทาสหรอก ข้าจะให้เอ็งมาอยู่โรงครัว” โรงครัวนั้น ทาสจะนำอาหารขึ้นไปให้เจ้านายและทำงานปัดกวาดเช็ดถูอยู่บนเรือน ไม่เหมือนพวกทาสที่อยู่ในเรือนทาส ต้องทำงานตากแดดตากลม
“ขอพระคุณเจ้าค่ะ ท่านเจ้าคุณ” หญิงสาวก้มกราบท่านเจ้าคุณ เจิดเห็นดังนั้นก็คิดว่าท่านเจ้าคุณคงอยากได้นางแก้วมาเป็นเมียทาสกระมัง จึงได้ถามความไป
“ท่านเจ้าคุณขอรับ ถ้าท่านเจ้าคุณอยากได้นางแก้วมาเป็นเมียทาส กระผมจะจัดการให้ขอรับ” เมื่อท่านเจ้าคุณไชยสมานได้ยินดังนั้นก็สบถขึ้นมาทันที
“ไอ้นี่!!! ข้ามีคุณหญิงของข้าอยู่แล้ว ขืนเอ็งยังปากพล่อยอีกล่ะก็ ข้าจะไม่รับซื้อทาสต่อจากเอ็ง”
“ขะ...ขอประทานโทษขอรับ” หญิงสาวถอนหายใจอย่างโล่งอก เพราะเธอไม่ต้องการเป็นเมียใคร แต่เหตุเพราะหน้าตาสวยทำให้เป็นที่หมายตาและปองร้ายของพวกผู้ชายในพระนคร
แก้วเดินตามท่านเจ้าคุณขึ้นไปบนเรือน ก็เห็นคุณหญิงนั่งร้อยมะลิอยู่กับลูกสาวของหล่อน
“นี่ใครคะ” พิยดาถามอย่างไม่พอใจ เพราะเจอกันครั้งแรกก็ไม่ถูกชะตาเสียแล้ว เนื่องจากอิจฉาตาร้อนและตกตะลึงในความงามของหญิงสาว ไม่คิดว่าในพระนครนี้จะมีใครงามกว่าเธออีก
“นี่คือนางแก้ว ทาสคนใหม่ พ่อเห็นหน้าตามันสะอาดสะอ้านดีเลยให้ขึ้นมาทำงานบนเรือน ให้เป็นทาสส่วนตัวลูกพิยดาก็ดีเหมือนกัน”
“งดงามยิ่งนัก ดิฉันเพิ่งเคยเห็นนางทาสที่มีผิวขาวผุดผ่องโสภาเช่นนี้ และใบหน้าที่สวยสะอาดสะอ้านเหมือนนางในวรรณคดีเลยค่ะ” คุณหญิงสร้อยฟ้ากล่าวด้วยความปิติยินดีที่ได้ทาสเช่นนี้มาอยู่บนเรือน
“แต่ลูกไม่ชอบ ลูกไม่อยากให้มันมาอยู่บนเรือนกับลูก เพราะลูกมีนางสายอยู่แล้ว” พิยดากล่าวอย่างอารมณ์เสีย
“งั้นพ่อจะให้มันไปเป็นทาสส่วนตัวของนัคเรศ”
“ไม่ค่ะ! ลูกไม่อยากให้มันมาอยู่บนเรือน เจ้าคุณพ่อต้องให้มันลงไปอยู่เรือนทาส ลูกไม่ชอบหน้ามัน” พิยดากล่าวอย่างหัวเสีย ทำให้ท่านเจ้าคุณและคุณหญิงต่างก็ถอนหายใจในความเอาแต่ใจของลูกสาว
“ก็ได้ พ่อจะให้นางแก้วลงไปอยู่เรือนทาส” พูดจบ ท่านเจ้าคุณจึงสั่งให้นางแก้วลงไปอยู่บนเรือนทาส แต่พิยดาก็ยังไม่วายส่งสายตาจิกกัดตามหลังนางแก้วที่คลานออกไป
ขณะที่หญิงสาวกำลังเดินลงบันไดไปนั้นก็พบกับเทพบุตรรูปงามที่ทำให้หญิงสาวถึงกับตาค้าง เขามีผมดำหน้าคมจนทำให้เธอหยุดยืนมองด้วยความตกตะลึง
“มองอะไร หลบไป ฉันจะขึ้นบันได” คำพูดนั้นของชายหนุ่มทำให้หญิงสาวหลุดจากห้วงภวังค์ รีบเดินหลบทางให้ชายรูปงามเดินขึ้นบันไดไปอย่างสง่าผ่าเผย แต่ก็ยังไม่วายที่เขาจะหันกลับมามองหญิงสาวที่ยืนก้มหน้าอยู่ ก่อนจะเดินขึ้นบันไดไป
“อ้าว เจ้าเรศ ไหนว่าไปราชการเจ็ดวัน นี่เพิ่งเข้าวันที่ห้าเอง” ท่านเจ้าคุณเอ่ยถาม
“พอดีว่างานมันเสร็จก่อนกำหนดครับ หลวงก็เลยให้กระผมกลับได้”
“คุณพี่ไปราชการกลับมาเหนื่อยๆ เดี๋ยวน้องไปเอาน้ำเย็นๆแช่มะลิมาให้นะคะ” พิยดาผู้เป็นน้องสาวยิ้มให้ก่อนจะเดินไปตักน้ำ พร้อมกับรอยยิ้มรับไมตรีของนัคเรศ
“ขอบใจจ๊ะ เรื่องหมั้นหมายของน้องเป็นอย่างไรบ้าง”
“ถึงอย่างไรน้องก็ไม่หมั้นค่ะ ถ้าเจ้าคุณพ่อบังคับ ลูกจะผูกคอตายให้รู้แล้วรู้รอดไป” พิยดาพูดอย่างประชดประชันผู้เป็นพ่อที่ยืนส่ายหน้าระอาในนิสัยลูกสาวตัวเอง นัคเรศได้แต่แอบขำให้ความดื้อของพิยดาก่อนจะเปลี่ยนหัวข้อสนทนา
“เอ่อ เจ้าคุณพ่อ ลูกเห็นทาสที่เดินสวนกันไปที่บันได เป็นทาสคนใหม่หรือครับ กระผมไม่เคยเห็นหน้า”
“ใช่ ทาสใหม่ แต่น้องแกก็ไล่ตะเพิดไปอยู่เรือนทาสแล้ว พ่อว่าจะให้มาทำงานบนเรือนเสียหน่อย เฮ้อ” พิยดาเอาแต่ทำหน้าบูดหน้างอ ส่วนนัคเรศเองก็กำลังครุ่นคิดบางอย่าง ว่าเหตุใดนางทาสที่ควรจะผิมคล้ำตัวมอมแมมถึงได้สวยดุจบุษบาเช่นนี้